Agroturystyka – Góry Świętokrzyskie

Miejsce kultu pogańskiego. Gdzie wiedźmy z czartami tańczyły.

Góry Świętokrzyskie – jedne z najstarszych w Europie wraz z głównym pasmem Łysogór, a w nim wypiętrzeniem Łyśca (Łysej Góry lub Św. Krzyża 595 m n.p.m.), nie wznoszą się wysoko, jednakże mają w sobie coś wyjątkowego. Kumulują one ogromną dawkę energii nasączonej mistycyzmem, wydobywającym się z czeluści dziejów, a przede wszystkim wyrzucają z siebie ogromną ilość przekazów, podań oraz legend. Opowieści te o podkładzie historycznym sięgają odległych czasów i wciąż są przekazywane w tradycji pisanej i ustnej. Szczyt Łysej Góry, drugi co do wysokości po Łysicy (612 m n.p.m.), już w zamierzchłych wiekach stał się ośrodkiem kultu religijnego. Żyzne okolice u podnóża Łysogór i rozwój przemysłu hutniczego (Dymarki Święto-krzyskie), sprzyjały rozwojowi kultu pogańskiego Wiślan (od grodziska w Wiślicy). Świadkiem pradziejów jest „wał kultowy” opasujący szczyt Św. Krzyża, ułożony w VII w. z kamienia tłuczonego. Było to pierwotnie święte miejsce wierzeń oraz obrzędów religijnych. Prawdopodobnie starożytni górnicy i hutnicy świętokrzyscy w pierwszych wiekach naszej ery usypali wokół szczytu potężne i długie na ok. 1,5 km wały, które po dziś dzień można obejrzeć w obrębie klasztoru. Być może właśnie z tamtych czasów pochodzi legenda o sabatach czarownic, biesiadujących beztrosko na szczycie Łysej Góry z wszelakiej maści czartami. Chrześcijaństwo uszanowało starą tradycję dając jej jednak nową treść. Już za czasów Mieszka I, wzniesiono kościół – rotundę pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej. Z tradycji ustnej wynika, że klasztor OO. Benedyktynów ufundował w 1006 r. Bolesław Chrobry, lecz historia przesuwa datę założenia opactwa na I poł. XII w. zmieniając tym samym fundatora na Bolesława Krzywoustego. W XIII w. hordy tatarskie, obrabowały klasztor, wymordowały część zakonników, a budynki klasztorne spaliły. W 1370 r. po śmierci Kazimierza Wielkiego kolejny najazd przeprowadzają Litwini. Największy rozkwit opactwa nastąpił w okresie panowania Jagiellonów, w którym najbardziej zasłużonymi dla klasztoru byli król Władysław Jagiełło oraz kardynał Zbigniew Oleśnicki. W wieku XVI opactwo przeżyło czasy zastoju, a nawet recesji. Najazdy Szwedów w r. 1655, a następnie wojsk Rakoczego, opustoszyły okoliczne wsie oraz klasztor. W 1819 r. przeprowadzono kasację zakonu, która gwałtownie przerwała jego rozwój. W 1882 r. rząd carski przeznaczył budynki klasztorne na więzienie, a w czasie 1 wojny światowej, cofające się wojska austriackie zdewastowały kościół. W czasie 2 wojny światowej wojska niemieckie zamorzyły w klasztorze głodem ok. 6 tys. jeńców radzieckich. Po wojnie podjęto prace zabezpieczające i odrestaurowano klasztor, a opiekę nad nim sprawują od stycznia 1936 r. OO. Oblaci. Ciekawostkami są tutaj: Kaplica Oleśnickich, krypta z ciałem Ks. Jeremiego Wiśniowieckiego, relikwia z drzewa Krzyża Świętego, wystawa z działalności misyjnej OO. Oblatów w Afryce, a także wystawy upamiętniające działalność Benedyktynów, okres więzienia i czas zagłady wojennej. Ciekawostką krajoznawczą są gołoborza – zwaliska kamieni kwarcytowych, bór jodłowy, Polana Bielnik z cmentarzem żołnierzy radzieckich czy też posąg Emeryka stojący na skraju parku od strony szlaku królewskiego prowadzącego z Słupi Nowej. Na szczególną uwagę zasługuje Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Słupi Nowej.